ประวัติพระญาณสังวร (ช้าง)
พระญาณสังวรเถร มีนามเดิมว่า ช้าง เกิด พ.ศ.๒๓๗๒ ในรัชกาลที่ ๓ ที่ตำบลหนองเฆ่ อำเภอปากพลี จังหวัดปราจีนบุรี (ปัจจุบัน เป็นจังหวัดนครนายก) เมื่อเยาว์วัยได้เป็นศิษย์ พระญาณสังวร (บุญ) เรียนอักษรสมัยแล้วเรียนกรรมฐานกับพระญาณสังวร (บุญ) กาลต่อมาได้เป็นพระปลัด เป็นอาจารย์สอนกรรมฐาน ประมาณ พ.ศ.๒๔๑๐ ย้ายไปอยู่วัดโปรดเกศเชษฐาราม เมืองนครเขื่อนขันธ์ พ.ศ.๒๔๓๒ ได้รับพระราชทานแต่งตั้งสมณศักดิ์ เป็นพระราชคณะฝ่ายวิปัสสนาธุระ ที่พระญาณสังวรเถร พ.ศ.๒๔๓๓ เป็นเจ้าอาวาส มรณภาพเมื่ออายุได้ ๘๐
คัดลอกจากจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) อักษรเดิมลักษณะแบบเดิม
วันที่รัชกาล ๗๑๓๐ วันเสาร์ขึ้น ๙ ค่ำเดือน ๗ ปีชวดสัมฤทธิ์ศก ๑๒๕๐ (๑๙ พฤษภาคม ๒๔๓๑)
วันนี้ไม่ได้เสดจออก เจ้าจอมเอี่ยมป่วยเปนอหิวาตกโรค ได้มีพระราชหัตถเลขาโดยโทรเลขให้กรมหมื่นประจักษ์ส่งพระปลัดช้าง วัดโปรดเกษขึ้นมารักษา
วันที่รัชกาล ๗๑๔๕ วันอาทิตย์ แรม ๙ ค่ำ เดือน ๗ ปีชวด สัมฤทธิ์ศก ๑๒๕๐ (๓ มิถุนายน ๒๔๓๑)
วันนี้มีการแก้สินบน ซึ่งพระนางเจ้าพระราชเทวี พระอรรคชายาเธอทรงบนไว้เมื่อเจ้าจอมเอี่ยมป่วยเป็นโรคอหิวาตกโรค โปรดให้ที่พระที่นั่งวโรภาศ พิมาน.....ฯ
วันที่รัชกาล ๗๑๘๐ วันอาทิตย์ แรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ ปีชวด สัมฤทธิ์ศก ๑๒๕๐ (๗ กรกฎาคม ๒๔๓๑)
เวลาบ่าย ๔ โมงเสศ เสดจออกท้องพระโรงกลาง (พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท) ทรงจุดเทียนเครื่องนมัสการแล้วทรงตั้งตำแหน่งพระสงฆ์ คือ
พระราชทานไตรแพรแลสัญญาบัตร ให้พระมหาแก้ว เปรียญ ๖ ประโยค วัดรังสีสุทธาวาส เป็นพระปรีชาเฉลิม ไปอยู่วัดเฉลิมพระเกียรติ นิตยภัต เดือนละ ๔ ตำลึง พระราชทานตาลปัตแฉกหักทองขวาง และสิ่งของต่าง ๆ อย่างเครื่องยศพระราชาคณะ ฯลฯ
พระปลัดช้าง วัดโปรดเกษ เป็นพระญาณสังวรเถร เจ้าคณะใหญ่เมืองนครเขื่อนขันธ์ นิตยภัตเดือนละ ๓ ตำลึง พระราชทานตาลปัตงาสาน และเครื่องยศต่าง ๆ อย่างพระราชาคณะ ฯลฯ
วันที่รัชกาล ๗๓๐๗ วันจันทร์ ขึ้น ๙ ค่ำ เดือน ๑๒ ปีชวด สัมฤทธิ์ศก ๑๒๕๐ (๑๒ พฤศจิกายน ๒๔๓๑)
เวลาบ่าย ๒ โมงเสศ เสดจพระราชดำเนินโดยเรือพระที่นั่งกลไฟอย่างวันก่อน ไปประทับน่าวัดทองธรรมชาติ ทรงเรือพระที่นั่งเก๋งเข้าคลอง ประทับน่าฉนวนวัดทองธรรมชาติ น้ำท่วมกระบวนต้องลุยน้ำจนถึงพระอุโบสถ ทรงทอดพระกฐิน ฯลฯ
เสดจกลับประทับเรือกลไฟไปประทับวัดทองนพคุณ ที่ ๒ ทรงทอดพระกฐิน ฯลฯ
แล้วเสดจพระราชดำเนินต่อไปจนถึง ปากลัด บนเรือพระที่นั่งเข้าลัดประทับวัดโปรดเกษ พระราชทานพระกฐิน พระญาณสังวรเถร ครองกฐิน โปรดให้พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิถวายบริขาร เพราะพระญาติของท่านเป็นเจ้าของวัด โปรดพระราชทานวัตถุปัจจัยแก่พระญาณสังวรเถร ในการที่รักษาพระโรคกรมสมเด็จพระสุดารัตนราชประยูร ๑๐ ชั่ง
แล้วเสดจล่องไปออกลัดล่าง แล่นขึ้นมาประทับวัดทรงธรรม เวลาเกือบทุ่ม ไม่เสดจขึ้น โปรดให้พระยาพลเทพ ทอดกระฐินวัดทรงธรรม แล้วเสดจกลับมาประทับท่าราชวรดิฐ
